aĉeti poŝtmarkojn por letero (bildkarto)   

koupit známky na dopis (pohlednici)

sendi registritan leteron poslat doporučený dopis

ricevi pezan pakaĵon dostat těžký balík

havi iajn okazajn poŝtmarkojn mít nějaké příležitostné

známky

malfermi la giĉeton por telegramoj otevřít přepážku pro

podávání telegramů

serĉi poŝtkeston hledat poštovní schránku

skribi legeble la adreson psát čitelně adresu

posedi kolekton da poŝtmarkoj vlastnit sbírku známek

matene telefoni hejmen telefonovat ráno domů

atendi ĉe la telefono čekat u telefonu

forsendi monon per pagilo odeslat peníze poukázkou

sendi leteron eksterlanden aerpoŝte poslat dopis do zahraničí

leteckou poštou

interrompi pertelefonan parolon přerušit telefonní hovor

novinový stánek

aĉeti ĵurnalon, politikan (teĥnikan, sciencan, modan) koupit

noviny, politický (technický, vědecký, modní) časopis

Poŝto

Feliĉe la ĉefa poŝto, situanta ĉe fervoja stacidomo, ne troviĝas malproksime de nia domo, tial mi ne ĵetas miajn leterojn en leterkestojn surstrate, sed ĉiam iras en la poŝtoficejon kaj enpoŝtigas ilin ĉe la giĉeto. Ankaŭ pakaĵojn mi preferas tiel poŝti, ĉar oni tuj envagonigas ilin, kaj trajno rapide transportas la sendaĵojn al la adresatoj. Mi ne bezonas sendi miajn poŝtaĵojn eksprese, tamen ili iras same rapide, kaj mi ŝparas mian monon.

Mi havas multajn korespondantojn enlande kaj eksterlande. Preskaŭ ĉiutage mi trovas en mia leterskatolo plurajn leterojn, bildkartojn aŭ almenaŭ poŝtkartojn, kiujn mi tuj devas respondi. Se mi prokrastus la respondon, la sendaĵoj amasiĝus, kaj mi ne kapablus pro novaj respondi la malnovajn. Kovertojn kun belaj eksterlandaj poŝtmarkoj mi donacas al mia amiko, kiu estas pasia filatelisto. Mi ŝatas librojn, sed sendi ilin estas tre multekoste. Tamen, se iu sendas al mi belan libron, mi devas reciproki ĝin per libro same bela. Feliĉe librojn oni povas sendi kiel presaĵon iom pli malkare ol fermitan pakaĵon, sed la koverto devas resti malfermebla (ne gluita) kaj interne ne rajtas enesti letero. Tiun necesas sendi aparte. Librojn mi poŝtas registrite, por esti certa, ke la libro estos enmanigita al mia korespond-amiko. Se la libro ne atingos lin en ordo, mi povos reklamacii per registra kupono.

Hieraŭ mi ricevis telegramon de mia amiko el Prago kaj mi tuj kuris telegrafi la respondon. Sed la telegrama formularo ŝajnis al mi tro malgranda kaj nesufiĉa, tial mi fine decidiĝis telefoni, kiam mi sukcesis trovi lian telefonnumeron en la telefonlibro de Prago. Li invitis min alveturi sabate al lia loĝejo, ĉar li urĝe bezonas mian helpon. Kvankam mi ne tro ŝatas vojaĝi, mi promesis, ke mi do morgaŭ alveturos.

malŝlosi la pordon per ŝlosilo odemknout dveře klíčem

eniri en la antaŭĉambron vejít do předsíně

renkontiĝi kun la familio ĉe la vespermanĝo setkat se

s rodinou u večeře

sidi sur seĝo sedět na židli

ekdormi en fotelo usnout v křesle

la meblaro: ŝrankoj, nábytek: skříně,

konferenctablo, konferenční stolek,

tabureto, divano, taburet, pohovka,

televidtableto, lito televizní stolek, postel

fiksi la spegulon upevnit zrcadlo

ordigi la laborĉambron dát do pořádku pracovnu

purigi la plankon čistit podlahu

blankigi la plafonon bílit strop

gimnastigi sur la tapiŝo cvičit na koberci

lumigi la ĉambron per lustro osvětlit pokoj lustrem

kovri la matracon per littuko pokrýt matraci prostěradlem

kuŝi sur mola kapkuseno ležet na měkkém polštáři

pendigi la kurtenon en la loĝoĉambro pověsit záclonu

v obývacím pokoji

aerumi la dormoĉambron větrat v ložnici

rekonstrui la tutan domon přestavět celý dům

Ĉe mia amiko

La loĝejon de mia amiko mi atingis senprobleme. Li ne vivas rekte en Prago, nek en periferia kvartalo aŭ setlejo, sed en antaŭurba vilaĝo. Mi veturis per trajno, metroo, dudek minutojn mi busis kaj ankoraŭ kvin marŝis piede. Inter familiaj teretaĝaj domoj kaj vilaoj staris trietaĝa ludomo kun tri enirejoj. Entute dek ok familioj loĝis en la domego. Ĉe la pordo de la meza enirejo mi sonorigis.

Dudekjara filo de mia amiko alkuris malŝlosi la pordon kaj venigi min supren al ilia loĝejo. Kompreneble tia malalta domo ne havas lifton, sed la ŝtupoj ne estis multaj. Bonvenigis min ne nur mia amiko, sed lia tuta familio. La edzino kun du filinoj gastigis min per malgranda lunĉo kaj tuj revenis en la kuirejon prepari la tagmanĝon. La amiko invitis min en loĝejĉambron por trakti nian aferon. Sidante en fotelo kaj trinkante kafon mi aŭskultis lian klarigadon, sed miaj okuloj vagis tra la ĉambro.

Ne logis min modernaj aparatoj kiel televidilo kun video, radio-aparato kun magnetofono, eĉ komputilo ne. Sed la ĉambro estis meblita per bretoj sur ĉiuj muroj kaj la bretoj estis plenigitaj per diversaj interesaj libroj.

Mi vidas, ke vi volas iomete konatiĝi kun nia loĝejo, do mi montros ĝin al vi”, diris la amiko kaj leviĝis.

Ni eniris en la antaŭĉambron, de kiu kondukis pordoj al ĉiuj ceteraj ejoj. Unue mi enrigardis en necesejon kaj banĉambron, kiujn mi certe plurfoje bezonos. Rozkolora bankuvo, rozkolora lavabo, rozkoloraj kaheloj.

La ceteraj ĉambroj estis dormoĉambroj de la gepatroj kaj de la gefiloj. Ĉie estis litoj, ŝrankoj, tabloj, tapiŝoj. La ĉambroj de la knabinoj kaj de la knabo diferencis per ornamaĵoj: ĉe la knabo mi vidis komputilon, ĉe knabinoj grandajn spegulojn kaj fotojn de popularaj aktoroj kaj kantistoj. La gepatroj ekipis sian dormoĉambron per bildoj, plejparte reproduktaĵoj de famaj pentraĵoj.

Bildojn mi vidis ankaŭ en la kuirejo ĉe la granda tablo, kie la familio ordinare manĝis. Unu muro estis okupita de kuireja kompleto: gasa fornelo kun kvar flamingoj kaj bakujo, lavabo kun ruĝa kaj blua kranoj de akvodukto por varma kaj malvarma akvoj, kaj kompreneble kuirejaj ŝrankoj por nutraĵoj kaj manĝilaroj.

Post bongusta tagmanĝo la amiko montris al mi ankaŭ la ĉirkaŭaĵon de la domo. En la kela parto de la domo estis garaĝoj por aŭtomobiloj de la loĝantoj kaj malantaŭ la domo etendiĝis konsiderinde granda ĝardeno, kie ĉiu familio posedis siajn bedojn. La ĝardena laboro servis ne nur kiel loko por aktiva ripozado, sed ĉi tie la najbaroj povis komuniki kaj amikiĝi. Sur sabloludejo ludis malgrandaj infanoj, kaj la patrinoj kontrolis siajn etulojn tra la fenestroj.

La ceteraj vilaĝaj domoj havis kompreneble siajn proprajn ĝardenojn, en kelkaj promenis kokinoj, kuregis kaj bojis hundoj, eĉ ŝafojn mi vidis.

frekventi la bazan lernejon navštěvovat základní školu

(mezan, fakan, altan) (střední, odbornou, vysokou)

sidi en la klasejo sedět ve třídě

skribi per kreto sur la tabulo psát křídou na tabuli

lerni poemon parkere učit se básen zpaměti

klarigi novan problemon (temon)    vysvětlit nový problém

(téma)

korekti skribitan taskon opravit napsaný úkol

(amiko) (kamarádem)

montri ian ekzemplon sur la mapo    ukázat nějaký příklad na

mapě

ripeti novajn vortojn opakovat nová slova

mastri la germanan lingvon ovládat německý jazyk

detale esplori la demandon, problemon    podrobně zkoumat

otázku, problém

elprovi per demandoj la sciojn de la kandidato zjištovat

vědomosti kandidáta pomocí otázek

severa instruisto přísný učitel

esti frekventanto (aŭskultanto) de medicino (filozofio, tekniko)    být posluchačem medicíny (filozofie, techniky)

trovi aŭditorion (aŭlon, bibliotekon)   najít posluchárnu (aulu,

knihovnu)

Lernejo

Mia patro mortis, kiam mi estis ankoraŭ bebo, kaj tial mia patrino devis mem labori. Tamen ŝi ne sendis min al infanvartejo, sed dungis vartistinon por nia hejmo. Sed kiam mi estis trijara, mi komencis vizitadi infanĝardenon. Oni instruis al ni kanti naciajn kantojn, ludi kolektive kun diversaj ludiloj kaj ĉefe kutimiĝi al firma taga ordo: kiam la patrinoj alkondukis nin matene, ni tuj iris ankoraŭ dormi du horojn. Poste sekvis komuna matenmanĝo kaj komuna ludado. Post tagmanĝo ni denove devis dormi kaj siesti du horojn. Poste ni ludis laŭplaĉe atendante la panjojn, kiuj prenis nin hejmen. Kompreneble, antaŭ ĉiu manĝo ni devis lavi niajn manojn kaj post la manĝo purigi la dentojn. Ni lernis ankaŭ kombi nin, vesti nin, manĝi per manĝilaro.

Atinginte la sesan jaron, mi komencis frekventi la elementan lernejon. Kia granda ŝanĝo! Ni devis kelkajn horojn sidi bonkondute en pupitroj (lernejaj benkoj) kaj atente rigardi aŭ instruistinon aŭ nigran tabulon. Aŭ ni legis ion en la aboco-libro aŭ skribis en niajn kajerojn. Nur dum la granda paŭzo post la dua instruhoro ni rajtis forlasi la klasĉambron kaj iri al necesejo. Du horojn semajne ni ekzercis niajn korpojn en la lerneja gimnastikejo.

En la unuaj klasoj ni lernis nur legi, skribi, kalkuli kaj iomete kanti naciajn kantojn. Pri la mondo ni ricevadis nur maldetalajn informojn en komuna studobjekto nomata "scienco pri patrujo". Tie ni lernis pri niaj montoj, riveroj, lagoj, vilaĝoj, urboj, fabrikoj, maŝinoj, dombestoj kaj brutoj, pri arboj, grenoj kaj aliaj plantoj, pri homa korpo kaj higieno, simple iometon pri ĉio. Nur ekde la kvina klaso oni instruis al ni specialajn studobjektojn, nome ortografion kaj literaturon de la gepatra lingvo, matematikon (pli precize aritmetikon, algebron kaj geometrion), fizikon, kemion, geografion, zoologion, botanikon kaj historion. Ankaŭ metiaj laboroj apartenis al instruado: knaboj lernis segi, fajli, bori, laki kaj farbi, knabinoj kudri kaj kuiri.

En mia dek-kvara jaro mi devis decidiĝi, ĉu mi daŭrigos lernadon en metilernejo aŭ en mezlernejo kun abiturienta ekzameno. Amikoj persvadis min, ke mi lernu iun metion kun ligno aŭ metalo, sed mi volis studi. Do almenaŭ ne frekventu gimnazion, oni konsilis al mi, ĉar tie vi lernos nur teoriojn. Studu ion praktikan. Mi aliĝis al elektro-teknikumo kaj post enira ekzameno mi estis akceptita. La instrumetodoj estis similaj kiel en la elementa lernejo, sed taskoj multe pli ampleksaj. Mi devis ĉiutage trastudi multe pli da paĝoj, ol mi kutimis, skribi kaj geometrie desegni multe pli da hejmaj taskoj. Ofte mi laboris ĝis noktomezo. Kvar jaroj rapide pasis kaj mi abiturientiĝis.

akompani amikinon en teatron, al koncerto    doprovázet přítel

kyni do divadla, na koncert

rezervigi du biletojn rezervovat dvě vstupenky

sidi en loĝio, sur balkono, en partero, meze de vico    sedět

v loži, na balkoně, v přízemí, uprostřed řady

bone amuziĝi dobře se bavit

kanti (roli) la ĉefrolon zpívat (hrát) hlavní roli

la komenco de la prezentado začátek představení

la arto de la heroo umění hrdiny

aplaŭdi la mondkonatan aktorinon    tleskat světoznámé herečce

aŭskulti koncerton de simfonia muziko    poslouchat koncert

symfonické hudby

fortepiane (per fortepiano) akompani doprovázet na klavíru

direkti (gvigi) la orkestron dirigovat (vést) orchestr

vidi streĉan filmon en kinejo vidět napínavý film v kině

seriozaj raportoj pri la milito vážné zprávy o válce

projekcii dokumentan filmon promítat dokumentární film

filma festivalo filmový festival

Kulturo

Post laboro mi deziras amuziĝi kaj satigi ne nur la korpon, sed ankaŭ la spiriton. Plej facila fonto de kulturo estas mia televidilo, kiu prezentas al mi filmojn, teatraĵojn kaj klerigajn programojn, dum kies spektado mi povas ankaŭ fari hejmajn laborojn. Kompreneble, pli valora kultura travivaĵo estas vizito de kinejo kaj precipe de teatro aŭ koncertejo. De tempo al tempo mi vizitas operojn, baletojn, tragediojn kaj koncertojn de klasika muziko, ofte orgenajn kancertojn en katedraloj. Sed mi ne evitas leĝerajn ĝenrojn. Operetojn, komediojn, farsojn kaj pantomimojn, koncertojn de populara muziko, inkluzive de ĵazo kaj rokmuziko.

Mi amas beletron kaj pentroarton. Ambaŭ mi trovas en libroj, tial mi tre ofte vizitas bibliotekojn, librovendejojn kaj librobrokantejojn, kie oni povas trovi multajn rarajn volumojn. Pentroarton kaj skulptarton mi kompreneble povas ĝui precipe en galerioj kaj barokaj kasteloj, sed plej grandajn pentristojn mi havas ŝancon ekkoni nur pere de reproduktaĵoj. Plie, libron mi havas hejme kaj mi povas enrigardi ĉiam, kiam ajn mi ekdeziras.

Mi tre ofte legas romanojn, sporade ankaŭ rakontojn, teatraĵojn kaj poezion. Mi legas ĉiujn ĝenrojn, sed plej multe mi amas historiajn verkojn kaj verkojn scienc-fikciajn, kio estas kvazaŭ historio turnita en la futuron. Mi miksas ĝenrojn, tial mi legas satirojn, humuraĵojn, aventurojn same kiel grandajn sociajn romanojn. Eposa poezio al mi plaĉas pli ol la lirika, sed ne ĉiam mi havas paciencon ĝin finlegi.

En mia libroŝranko vi trovus ankaŭ multajn enciklopediojn, vortarojn, lernolibrojn kaj aliajn klerigajn verkojn.

Dio kreis la Teron. Bůh stvořil Zemi.

kredi pri la senmorteco de la animo    věřit v nesmrtelnost duše

Jesuo suferis sur la kruco Ježíš trpěl na kříži

preĝi sincere por la patrino modlit se upřímně za matku

peti pardonon de Dio prosit Boha za odpuštění

studi kaj pastriĝi (sacerdotiĝi) studovat a stát se knězem

(katolicky svěceným)

kanti kun ĥoro kristnaskajn kantojn zpívat s chorem koledy

ekkoni forton de amo kaj de la pardono  poznat sílu lásky a

odpuštění

pardoni pekojn odpustit hříchy

veni en eternan ĉielan regnon     přijít do věčného nebeského

království

pro peko senkonscia estas puno nenia za nevědomý hřích

kredi je la vivo eterna věřit v život věčný

Religio

Ĉar mi amas la historion, mi ne povis eviti aferojn religiajn, kiuj ĉiam tre influis la homan socion. Laŭ aserto de kelkaj sciencistoj ekzistis ĝis nun pluraj miloj da diversaj religioj, sed nur kelkaj estas mondaj.

La primitivaj triboj en la pratempo kredis, ke ĉiu objekto havas sian animon, ekzemple ŝtono, akvo kaj vento same kiel arbo aŭ leono. Ili sentis sin ĉirkaŭataj de spiritoj bonaj, kiuj ilin favoris, kaj de spiritoj malbonaj - demonoj -, kiuj malutilas kaj teruras la homojn.

Kiam la socio evoluis kaj aperis unuaj ŝtatoj kun suverenoj (reĝoj), nobeloj kaj simplaj homoj, oni imagis similan aranĝon ankaŭ en la transa mondo. La spiritoj fariĝis dioj, kiuj havis sian ĉefon, kaj ankaŭ la ceteraj dioj, diinoj kaj diaĵoj dividiĝis je superaj kaj malsuperaj. Ĉiu antikva popolo havis proprajn diojn kaj kredis, ke iliaj dioj ilin protektas kaj en militoj batalas kontraŭ la dioj de malamika popolo. La venka popolo poste deklaris pri la supera el siaj dioj, ke li estas la reĝo de ĉiuj dioj.

La politeismo (kultado de pluraj dioj) evoluis plu en monoteismon, kiam la homoj kredis, ke ekzistas nur unu sola dio. Tiu sola dio estis demiurgo, t.e. kreinto de la universo. Kompreneble, ĉiu popolo veninta al monoteismo estis konvinkita, ke ĝuste ĝia triba dio plenumas tiun rolon. Hebreoj kredis pri sia Jehovo, hindoj pri Kriŝno, araboj pri Alaho k.s. Kristanoj jam parolas nur pri Dio la Eternulo.

Tamen ankaŭ en la monoteismaj religioj ne estas Dio la sola supernatura estaĵo. Krom Li ekzistas ankoraŭ spiritoj bonaj, anĝeloj, kaj malbonaj, diabloj. La superaj anĝeloj estas arkianĝeloj aŭ ĉefanĝeloj, la malsuperaj estas keruboj, kaj en islamo ekzistas ankoraŭ ĝinoj. La anĝeloj loĝas en la ĉielo kun Dio. La diabloj okupas inferon kaj ilia ĉefo nomiĝas Satano Lucifero. La animoj de mortintaj homoj estas juĝataj laŭmerite kaj rekompencitaj per ĉiela paradizo aŭ kondamnitaj por eterna puno en la infero. Animoj de nemulte pekintaj homoj devas unue purigi sin per pentado en purtagorio kaj nur poste povas eniri en la ĉielon. La animoj de plej piaj, meritplenaj aŭ heroe martiraj homoj ricevas en la ĉielo specialan agnoskon, unue kiel beatuloj kaj poste kiel rekonitaj sanktuloj.

En politeismaj religioj al ĉiu dio aŭ diaĵo estis atribuita iu tasko, ekzemple zorgi pri komerco, saĝo, militoj, belo, agrikulturo k.s. En la monoteismaj religioj transprenis tiujn taskojn la sanktuloj, kiuj fariĝis patronoj de diversaj profesioj.

La kontakton inter la kredantoj kaj dioj peris ĉe primitivaj triboj ŝamanoj, kiuj servis samtempe kiel sorĉistoj, aŭguristoj kaj kuracistoj. La antikvaj keltoj havis druidojn. Sed jam ĉe la antikvaj egiptoj, babilonanoj, hebreoj k.a. aperis profesio de pastroj, kiuj plenumis diservojn, oferojn, aŭguraĵojn.