matenmanĝi buterpanon kun fromaĝo snídat chléb s máslem a sýrem

trinki lakton aŭ blankan kafon pít mléko nebo bílou kávu

preferi bulkon kun salamo (kukon)    mít raději rohlík se salá-

meti sur la tablon telerojn kaj glasojn    položit na stůl talíře a

tagmanĝi per manĝilaro (tranĉilo, forko kaj kulero)   obědvat

esti malsata kaj tre soifa (malsati kaj tre soifi) být hladový

alporti manĝokarton, liston de trinkaĵoj přinést jídelní lístek,

nápojový lístek

manĝi: florbrasikan supon, buljonon, eskalopon kun terpomoj, rizon kun bovaĵo (bova viando), porkan rostaĵon, brasikon kaj farunbulojn, rostitan kokidon

jíst : květákovou polévku, hovězí vývar, řízek s bramborami, rýži s hovězím (hovězím masem), vepřovou pečeni, zelí a knedlíky, pečené kuře

trinki: limonadon, bieron, vinon, vodkon, konjakon, akvon, teon

pít : limonádu, pivo, víno, vodku, koňak, vodu, čaj

ochutnávat čokoládový dort, zmrzlinu

vespermanĝi: rostitan kolbason kaj tomatan salaton, panon kun graso kaj cepo

večeřet : pečenou klobásu a rajčatový salát, chléb se sádlem a cibuli

legomoj zelenina (více druhů)

Kiam oni malsatas aŭ soifas, ekzistas pluraj ebloj kiel satigi sian stomakon. En urboj troviĝas ne nur restoracioj, gastejoj, entreprenaj kantinoj kaj lernejaj manĝejoj, sed ankaŭ standoj por rapida refreŝigado de preterpasantoj. Tie oni povas aĉeti varmajn kolbasetojn aŭ cervelasojn, limonadon, bieron, glaciaĵon aŭ diversajn bombonojn.

Mastrumantinoj vizitas vendejojn kun nutraĵojn, precipe memservejojn, por provizi la hejman provizejon per bazaj materialoj: pano, faruno, terpomoj, rizo, butero, lakto, oleo, vinagro (= aceto), sukero, salo, viando, ovoj, spicoj kaj per diversaj duonproduktoj, ekzemple nudeloj. Nun, kiam niaj kuirejoj estas ekipitaj de fridujoj kaj glaciŝrankoj, ne estas problemo teni eĉ tiujn nutraĵoj, kiuj facile difektiĝas, longan tempon.

Kiu ne suferas diabeton aŭ alian malsanon kaj ne bezonas fasti nek obei dieton, povas elekti grandan kvanton de manĝoj ne nur por plenigi la stomakon, sed ankaŭ por ĝuigi la langon.

La infanoj preferas dolĉaĵojn, precipe ĉokoladojn, tortojn kaj glaciaĵojn, diversajn kremojn kaj pudingojn kaj trinki limonadojn kaj fruktajn sukojn. Ankaŭ la fruktoj mem estas tre ŝatataj de geknaboj same kiel de plenkreskuloj. Nun eblas aĉeti ne nur niajn enlandajn fruktojn kaj legomojn, kiel pomo, piro, ĉerizo, pruno, abrikoto, persiko, juglando, karoto, kreno, tomato, kukumo, kukurbo, petroselo, sed ankaŭ ekzotikajn kiel ananaso, oranĝo, citrono, grapfrukto, banano, figo, daktilo, kokoso, melono. Promenante tra arbaroj oni povas kolekti fragojn, frambojn, rubusojn kaj ankaŭ multaj specojn de manĝeblaj fungoj, inter kiuj reĝas la boleto.

Plenkreskuloj frandas precipe alkoholaĵojn, apud biero kaj vino ankaŭ likvorojn, brandojn (viskio, vodko, slivovico), konjakojn, ĝinojn k.a., sen kiuj povas ekzisti neniu festeno aŭ bankedo.

Tamen kiel ĉefa manĝo estas konsiderata precipe viando. Plej ofte oni elektas porkaĵon aŭ bovaĵon, kiujn oni povas kuiri, friti, stufi, fumaĵi, per haketita viando farĉi ekzemple paprikojn. Kokidoj, anseroj, anasoj, perdrikoj, meleagroj kaj leporoj estas specialaj frandaĵoj, ĉe kiuj la manĝantoj lekas siajn lipojn.

Kulinara arto, bankedado kaj gastronomio evoluis dum jarcentoj. La homoj lernis bonguste kuiri, belguste la manĝojn ornami kaj surtabligi, delikate ĝui la manĝadon kaj trinkadon. Bankedado fariĝis societa okazaĵo ne nur por gastronomoj, sed ankaŭ por diplomatoj, kiuj ofte solvas siajn problemojn ĉe tabloj plenaj de delikataĵoj, anstataŭ en foteloj kun paperoj en la manoj.

La atenton de la homoj ne eskapis ankaŭ la kuirilaro kaj manĝilaro. La primitivajn fajrujojn anstataŭis fornoj kun bakujoj, poste forneloj gasaj aŭ elektraj kun pluraj flamingoj. Kaldronoj estas uzataj ĝis nun, tamen pli oftaj estas kaseroloj, marmitoj kaj potoj. Sed la plej grandan atenton kaj arton oni dediĉis al manĝilaro, kio ne estas nur kulero, forko kaj tranĉilo, sed ankaŭ ĉiuj teleroj, pladoj kaj tasoj. Multaj el ili estas veraj artverkoj.

havi saĝajn gepatrojn, gefratojn    mít moudré rodiče, souro-

zence

inviti ceterajn parencojn: geavojn, bogefratojn, genepojn, gekuzojn pozvat ostatní příbuzné: prarodiče, švagry a

švagrové, vnuky a vnučky, bratrance a sestřenice

bela miptofesto en preĝejo krásná svatba v kostele

naski (bapti) amindan infanon en naskejo    porodit (pokřtít)

roztomilé dítě v porodnici

suĉinfanoj ofte ploras kojenci často pláčou

nomo, nomiĝi jméno, jmenovat se

zorgo, zorgema starost, starostlivý

fidela (ebria) edzo věrný (opilý) manžel

datreveno de la nuptofesto výročí svatby

vidvino, georfoj vdova, sirotci

pardoni malfidelecon odpustit nevěru

eksedz(in)iĝi rozvést se

homa vivo finiĝas per morto lidský život končí smrtí

priplori la mortinton oplakat mrtvého

entombigi aŭ kremacii, kondolenci     pohřbít nebo zpopelnit,

vyslovit soustrast

vojaĝi per trajno cestovat vlakem

aĉeti vojaĝbileton koupit jízdenku

veturi laŭ la horaro jezdit podle jízdního řádu

pasaĝero envagonigas sin cestující nastupuje

(elvagoniĝas) (vystupuje)

la trajno haltas en la stacio vlak stojí ve stanici

transvagoniĝi přesednout

nigra pasaĝero fuĝis černý pasažér uprchl

ekskursi piede jít na výlet pěšky

porti pezan dorsosakon kaj tendon nést těžký batoh a stan

tendumi ĉe barlago (arbaro) stanovat u přehrady (lesa)

starigi tendon stavět stan

prepari lignon por tendorfajro připravit dříví na táborák

supreniri ĝis la montopinto stoupat na vrchol hory

iri returne jít zpět

ripozi ĉe trankvila rivereto odpočívat u klidné říčky

alveni al naĝejo přijít na koupaliště

naĝi en baseno plavat v bazénu

eliri el aŭtobuso vystupovat z autobusu

veturi per vaporŝipo jet parníkem

rapidi al la flughaveno spěchat na letiště

(al la haveno) (do přístavu)

resti en eksterlando dum unu jaro    zůstat v zahraničí na 1 rok

Zahraničí je v češtině i plurál. Neindoevropské jazyky (korejština...) mají přesnější rozlišení a používají zahraničí v jednotném čísle (jde-li o jednu zemi v zahraničí) i v množném čísle (myslí-li se více než jedna země). Stejně v esperantu je možno použít en eksterlandoj” chceme-li zdůraznit, že máme na mysli více zemí v zahraničí a obecně en eksterlando” myslíme-li jednu, eventuálně mluvíme-li o zahraničních zemích obecně.

observi la vivon en la naturo pozorovat život v přírodě

stari sur la marbordo (bordo de maro) stát na břehu moře

transiri montaron projít pohoří

la ĉirkaŭaĵo de lago okolí jezera

bezoni freŝan aeron potřebovat čistý vzduch

flui el montaro téci z hor

transsalti mallarĝan rivereton přeskočit úzkou říčku

ŝipveturi (veturi per ŝipo) norden (suden, okcidenten, orienten)   jet na lodi na sever (jih, západ, východ)

kvar jarsezonoj: printempo, somero, aŭtuno, vintro 4 roční

období: jaro, léto, podzim, zima

Kia vetero estos hodiaŭ? Jaké dnes bude počasí?

ŝanĝiĝema vetero promněnlivé počasí

pluvas prší

neĝas sněží

frostas mrzne

fulmas blýská se

La suno (luno, steloj) brilas. Slunce (měsíc, hvězdy) září.

nuboj sur la ĉielo mraky na nebi

La fulmotondro ĉesis, aperis la ĉielarko.        Bouře přestala,

objevila se duha.

Vento blovas. Fouká vítr.

Estas nebulo. Je mlha.

La suno leviĝas (subiras). Slunce vychází (zapadá).

sunleviĝo / sunsubiro východ slunce / západ slunce

aŭrora jitřenka

atingi la centron de la urbo dostat se do středu města

admiri la malnovan urbodomon obdivovat starou radnici

serĉi la straton, en kiu estas la ambasado (konsulejo)    hledat

ulici, ve které je velvyslanectví (konzulát)

vojerari en nove konstruita kvartalo zabloudit v nové čtvrti

iri rekte al la fino de la strato jít přímo na konec ulice

montri al ŝi iujn historiajn konstruaĵojn: la kastelon, lapreĝejon   

ukázat jí některé historické stavby: zámek, kostel

komenci la trarigardon de la muzeo začít prohlídku muzea

loĝi en la plej bona hotelo bydlet v nejlepším hotelu

promeni antaŭ la urbaj muregoj procházet se před městskými

hradbami

trarigardi ĉiujn memoraĵojn prohlédnout si všechny památky

rimarkinda ponto trans la riveron pozoruhodný most přes

řeku

atendi la ĉiĉeronon sur la placo čekat průvodce na náměstí

interesiĝi pri la astronomia turhorloĝo zajímat se o orloj

Mi petas, montru al mi la vojon al la restoracio, universitato,

la poŝtoficejo, la haltejo de tramo, la stadiono). Prosím,

ukažte mi cestu k restauraci, univerzitě, poštovnímu úřadu, za-

stávce tramvaje, stadionu).