B U L T E N O
de ESPERANTISTA KLUBO en BRNO
Rok 2003/č. 3 Zpravodaj Klubu
esperantistů v Brně
Konference Českého esperantského svazu byla letos v Litomyšli ve dnech 17.-19.10.2003 v hotelu Dalibor. Zúčastnila se téměř stovka lidí. V pátek večer byly promítnuty snímky z Göteborgu, v sobotu dopoledne předsedkyně svazu V. Podhradská přednesla zprávu o činnosti svazu za uplynulý rok a ing. J. Hron o revizní činnosti. Dopolední program zakončily esperantské scénky dětí z České Třebové pod vedením Z. Novotné. Dopoledne fungovalo také Libroservo (prodáno knih za 5000 Kč). Odpoledne odjeli účastníci na Růžový palouček, potom následovala prohlídka města, která skončila na hřbitově u hrobu esperantského spisovatele K. Píče. Večerní program vyplnila taneční zábava s tombolou. V sobotu M. Malovec promluvil o esperantských spisovatelích z Litomyšle (S. Bubeníček, J. Karen, K. Píč), pak následovaly diskuzní příspěvky (esperanto a internet, práce s dětmi, Lančov, získání sponzorů, české překlady z esperanta apod.). Konferenci připravili esperantisté ze Svitav, především členka výboru Libuše Dvořáková, která získala i sponzory (tiskárna HRG vytiskla zdarma číslo Starta, v materiálech každý účastník dostal krásný nástěnný kalendář)
Nové knihy z nakladatelství KAVA-PECH: Matematika vortaro od Marca Bavanta a Rapide pasis la temp’ Eli Urbanové. Nakladatelstvi Volvos Globator vydalo český překlad knihy Maryvonne a Bruna Robineauových Ili vivis sur la tero v překladu Jindřišky Drahotové pod názvem Osm let na cestách po naší planetě. Kniha bude k dostání v knihkupectvích (199 Kč) a připravují se další překlady. Nakladatelství Eko-konzult v Bratislavě vydalo dva překlady z esperanta v češtině, Ve stínu a ve světle a Poslední východ slunce s tematikou kosmologickou a spiritistickou. Bohužel neproběhla jazyková kontrola textu, takže zůstaly překlepy i chyby.
Dostojevskij
v esperantu. Nakladatelství Sezonoj
v Kaliningradu vydalo povídky Dostojevského pod názvem Blankaj noktoj (Bílé
noci) jako součást projektu, v němž se postupně objeví esperantské překlady
knih Krimo kaj Puno (Zločin a trest - již 2. vydání), Idioto
(Idiot), Demonoj (Běsi) a Fratoj Karamazov (Bratři
Karamazovovi). Ve vydané knize jsou povídky Malriĉaj homoj (Chudí
lidé), Sozio (Dvojník), Honesta ŝtelisto (Poctivý
zloděj), Blankaj noktoj (Bílé noci), Misfortuna historio
(Nemilá příhoda) a Noticoj el la kelo (Zápisky z podzemí).
Esperantskou
televizi chystají brazilští
esperantisté na internetu na své domovské stránce Ĝangalo
(Džungle), která přináší denní zpravodajství ze světa z celého světa v písemné
podobě. Pokud se projekt podaří, objeví se i filmy.
89. Světový kongres esperanta se letos
uskuteční v čínském Pekinu. Čínští esperantisté se na tuto událost připravují
velmi pečlivě, věnovali jí i svůj celonárodní esperantský kongres v říjnu 2003.
Nové esperantské knihy ve
světě. Antikvaj vidindaĵoj de Pekino (Antické pamětihodnosti
Pekingu), Nemeza (Nemesis - hra Alfreda Nobela), Rusa novelaro de la
19-a jarcento (Ruské novely 19. Stol. - Puškin, Lermontov, Gogol, Turgenev,
Dostojevskij, Saltykov-Ščedrin, Tolstoj, Čechov), La Meksikiano (Mexičan
do Jacka Londona), Historio de farmobiena servistino (Příběh služky ze
statku - Guy de Maupassant), La falo de la domo Usher (Pád domu Usherů -
E. A. Poe), Sensorteco (Člověk bez osudu - I. Kertézs, maďarský nositel
Nobelovy ceny), Klaro kaj elasto (Jasnost a pružnost - pocta
překladateli F. De Diego).
Děda Mráz přijímá
od dětí dopisy v různých jazycích a odpovídá na ně stejnou řečí. Přijímá dopisy
i v esperantu na adrese: Avo Frosto, Norda Poluso, HOH OHO Kanado.
Velký
španělsko-esperantský slovník od
nejlepšího esperantského překladatele Kolumbijce Fernada de Diega byl konečně
vydán a slavnostně uveden na trh.
Fotbalový klub Esperanto byl založen v maďarském městě Zalaegerszeg.
Úmrtí. V
Ostravě zemřeli známí esperantisté Ladislav Kyselý (25.8.2003), překladatel písně Maryša, a
čestný člen svazu Drahomír Kočvara (20.11.2003), v Liberci Rudolf
Jiří Zvěřina (28.8.2003) známý svým adresářem lidí, toužících po
korespondování. Z Německa přišla zpráva o úmrtí Joachima Giessnera,
předsedy svazu esperantských železničářů a překladatele mnoha písňových textů.
Esperantská encyklopedie Vikipedio na internetu má již přes 10 tisíc článků (před rokem
2 tisíce). Rychlost stále narůstá s přibývajícím počtem přispěvatelů. Cílem
je dosáhnout 100 tisíc článků minimálně.
Plán
práce ČES na rok 2004 počítá také s rozšířením informací na internetu, a to
pro české návštěvníky o esperantu (kurzy, slovníky, knihovny, časopisy, sekce,
komise a kluby) a pro esperantské návštěvníky o české kultuře (historie,
informace o městech a jejich památkách, významné české osobnosti). Připravuje
se i brožurka o interlingvistice pro jazykovědce, kterou esperantsky napsal Detlev Blanke
a přeložil Miroslav Malovec. Ten také
připravuje informační brožurku o esperantu pro českou veřejnost.
Plán
práce klubu se letos soustředí na dvojí 100. výročí, hudebníka Vilibalda
Scheibera (1904-1974) a překladatele Josefa Vondrouška (1904-1995). Koncertní
a přednáškový program plánujeme na podzim 2004.
Členské příspěvky Českého esperantského svazu a Klubu esperantistů v Brně činí dohromady:
350 Kč - kateogie A (výdělečně činní - dostávají Starto)
250 Kč - kategorie B (ekonomicky neaktivní - dostávají Starto)
150 Kč - kategorie C (přispívající - nedostávají Starto, např. příslušníci rodin, kde už někdo Starto dostává za plné členství)
550 Kč - kategorie D (dárci - dostávají Starto)
nad 1050 Kč - kategorie Z (zlatá dárcovská kategorie - dostávají Starto)
Doživotní členové svazu kategorie F by měli platit 50 Kč našemu klubu, případně dobrovolný příspěvek svazu.
.
"Malriĉuloj estas
admirindaj homoj," diras Patrino Tereza. “Iun vesperon ni iris eksteren
kaj kolektis kvar homojn el la strato. Unu estis en tre malbona stato. Mi diris
al la fratulinoj: ‘Prizorgu tri el ili kaj mi zorgos pri ĉi tiu virino.’
Mi faris por ŝi ĉion, kion mi povis. Mi enlitigis ŝin atenteme,
kaj ŝia vizaĝo ekbrilis per belega ekrideto. Ŝi prenis mian
manon, diris nur kvar vortojn ‘Mi dankas al vi,’ kaj mortis.
"Venis viziti min iu viro,"
rakontis aliloke Patrino Tereza. “Li ploris, ĉar mortis lia unusola filo.
Li venigis al li fakan kuraciston kaj tiu diris, ke lian filon povus savi nur
unu tre multekosta kaj rara medikamento, kiu estas en Hindujo praktike
nehavebla. Tamen li preskribis al li recepton kaj tiu viro min nun petis pri
helpo. Mi klopodis mildigi lian doloron kaj kvietigi lin.
‘Ni alveturigos ĉi tiun medikamenton el
Anglujo,’ mi promesis al li. Kiam li foriris, mi konsciiĝis, kiamaniere mi
enplektiĝis en la aferon. Ricevi la medikamenton el Anglujo ne estis
facile, kaj eĉ se mi sukcesus, povus esti malfrue por la knabo, kiu estis
ĝuste mortanta. Dum mi tiel zorgumis, venis unu el niaj kunlaborantoj kun
kutima paketo da medikamentoj, kiuj donis
al li riĉuloj. Ni kolektas ne-utiligitajn medikamentojn, kiuj
ankoraŭ estis en garantia tempolimo, ĉar por niaj malriĉuloj,
kiuj ne povas aĉeti ilin, havas valoron de oro. Mi komencis trarigardi
ilin kaj unu botelo falis en miajn okulojn. Tio estis ĝuste tiu
medikamento, kiun bezonis la mortanta knabo, kaj estis da ĝi ĝuste
tiom, kiom preskribis la kuracisto."
Mi opinias, ke almenaŭ ĉi tiuj
kelkaj okazintaĵoj alproksimigas al ni iomete laborojn kaj meriton de Patrino
Tereza kaj de ŝiaj ge-kunlaborantoj - virinojn kaj ankaŭ same virojn.
Unu
eldiraĵo de Patrino Tereza:
"Afablaj
vortoj povas esti koncizaj kaj simplaj, sed iliaj eĥoj estas
senfinaj."
Marta
Lorková
Patrino
Tereza - virino de la dudeka jarcento
La 19-an de oktobro 2003 estis sur la placo de
S. Petro en Romo solene beatigita Patrino Tereza el Kalkato.
Mi rememoras alian tagon en 1984, kiam
Patrino Tereza vizitis nian urbon. La katedralo de Sanktaj Petro kaj Paŭlo
pleniĝis, nur meze oni lasis liberan spacon por trairo. Mi sukcesis
lokiĝi ĉe la rando de ĉi tiu libera loko kaj propravide de
proksime vidi ĉi tiun etan statureton en blanka sario kun blua strio kaj
malgranda kruceto ŝultre. Sur la piedoj simplaj sandaloj, kvankam tiam
estis jam sufiĉe malvarme. Ŝin akompanis unu fratulino el la ordeno,
kiun Patrino Tereza fondis - nome "Misiistinoj de Amo" -
laŭaspekte hindino. Patrino Tereza alpaŝis al la ĉefaltaro kaj
alparolis la kunvenintojn angle. Kompreneble ŝia parolo estis tradukata
ĉeĥlingven.
Tia estis mia persona renkonto kun patrino
Tereza. Por priskribi ŝian biografion, mi enmanigis la verkon de Renzo
Allegri.
Do, Patrino Tereza, propranome Agnes
Boyaxhiu, naskiĝis la 27. 8. 1910 en Skoplje en Jugoslavio. De tio oni
deduktis, ke ŝi estis jugoslavdevena. Sed tio ne estis prava - ŝi
estis albanino. Skoplje estas ĉelima urbo, kiu dum la historio vivis sub
la regado de diversaj ŝtatoj.
Ĝi estis anektita ankaŭ al Turkujo kaj Serbio. sed origine
ĝi estas albana. La granda parto de ĝia loĝantaro parolas
albane. Ankaŭ la familio de Boyaxhia sentis sin albana kaj parolis albane.
Patrino Tereza naskiĝis en bonstata kaj pia familio. La patro Nikola
Boyaxhiu estis kapabla komercisto kaj doktoro de farmacio. Li estis ankaŭ
posedanto de konstrufirmao. Ĝuste li konstruis en Skoplje la unuan pli
signifan teatron. La patrino Drone ankaŭ devenis el riĉa familio.
Ŝi edziniĝis tre juna - en sia 16-a jaro. En la 18-a ŝi havis la
unuan infanon - filon Lazaron, en la 20-a la estontan Patrinon Tereza kaj la
trian infanon, filinon Agata en sia 23-a jaro. La familio de Boyaxhiu vivis
feliĉe kaj kontente. La patrino vivis sian kredon simple kaj praktike kaj
klopodis montri sian amon al proksimuloj per bonfaroj. Al ĉi tio ŝi
gvidis ankaŭ siajn infanojn. En Skolpje vivis plejparte islamanoj, sed
ankaŭ multnombra grupo de ortodoksa eklezio kaj minoritato da katolikoj -
al kiu apartenis ankaŭ la familio de Byaxhiu.
Trankvilo kaj kontento ne estis en la familio
de Byaxhiu longtempa. En la jaro 1913 Albanio akiris memstarecon kaj la familo
festis. Sed tuj poste ĝi estis malgrandigita - nome la teritorio de Kosovo
alfalis al Jugoslavio. Sed Kosovo volis reveni al Albanio. En la tuta regiono
senĉese subbrulis streĉo, kiun Beograda armeo sufokis perforte.
La soldatoj direktiĝis precipe al la
plej influemaj elstaruloj. Al ili apartenis ankaŭ patro de Agnes; li estis
honorata kaj respektata de la tuta urbo.
La familio tre baldaŭ venis en grandajn ekonomiajn pro-blemojn. Tri
malgrandaj infanoj restis sen patro (venenita), kaj la patrino devis sola zorgi
pri ilia vivtenado.
Dume Agnes maturiĝis kaj en sia 18-a
jaro decidiĝis fariĝi monaĥino. Ŝi forlasis la patrujon kaj
veturis al Irlando kaj tie ŝi aliĝis al la ordeno de Loreto. En la
jaro 1928 ŝi forveturis al Hindujo laŭ ordenaj promesoj kaj akceptis
la nomon Tereza, sed ŝi ankaŭ tie studis kaj ricevis titolon de
magistro kaj ŝiaj estroj deziris, ke ŝi fariĝu profesorino. Tio
ankaŭ okazis kaj Patrino Tereza instruis en High School en Kalkato
historion kaj geografion 18 jarojn. Kiel instruistino ŝi estis inter
lernantoj tre ŝatata kaj ankaŭ ŝiaj superuloj estis pri ŝi
kontentaj kaj tial ili nomis ŝin direktorino de la lernejo.
Ĉe siaj vojaĝoj ŝi ekkonis
korpremantan bildon de mizero ĉe multaj loĝantoj de ĉi tiu hinda
grandurbo. La 10-an de septembro 1946 ŝi radikale decidiĝis
dediĉi sin plene al la plej grandaj povruloj inter mizeruloj.
En la jaro 1948 ŝi forlasas kun aprobo
de la papo ordenon de Loreto, frekventas trimonatan kurson de flegado kaj dum
Kristnasko 1948 ŝi eklaboras. Ŝi forlasas monaĥejon, vestas sin
per simpla blanka sario kun blua bordero, sur la maldekstran ŝultron
alkudras simplan kruceton, al piedoj maldelikatajn sandalojn kaj kun kelkaj
rupioj enpoŝe ŝi eklaboras inter povruloj. Ŝi nek pensas, nek
filozofas, kiamaniere ŝi helpu al ili. Ŝi dediĉas sin al la unua
povrulo, kiun ŝi renkontas surstrate. Ŝi surŝultrigas la unuan
povran infanon, nura osto kaj haŭto, kiu rigardas ŝin per grandaj
okuloj kaj ŝi prizorgas ĝin. Ŝi flegas la unuan leprulon, kiun
ŝi trovas kuŝanta en polvo kaj koto. Ŝi surveturigas mortantan
oldulinon, kiun ŝi trovas, transportas ŝin hejmen, satigas ŝin,
lavas ŝin kaj poste ŝin tenas en brakoj ĝis la oldulino elspiras
lastfoje.
Tre malfacilaj estas ŝiaj komencoj -
sola, sen mono, sen tegmento super la kapo, sen certeco. Ŝi mem skribas
pri tio "ŝajnis al mi, ke mi dronas en maro de doloro kaj izoleco. Mi
estas tre laca kaj ofte mi eĉ
malsatas." Ankoraŭ antaŭ nelonge ŝi estis
direktorino de la fama High School, kiun konis la tuta Kalkato. En belega
kolegio ŝi instruis knabinojn el riĉaj familioj, kiuj iam
fariĝos instruistinoj kaj profesorinoj. Kaj nun ŝi estis en getto,
kie malriĉuloj vivis meze de
musoj kaj
blatoj kaj instruis infanojn de sensignifaj homoj, kiuj eble neniam lernos
legi, en kabano kun argila planko, sen tablo, seĝo, tabulo, kreto. Krom
tio - laŭ siaj fortoj - ŝi helpadis al tiuj helpobezonaj
ĉirkaŭ si, kiuj estis sennombraj: al forĵetitaj infanoj, al
malsanuloj, kiuj estis elvicigitaj el societo, al mortantoj pro malsato.
La 19-an de marto 1949 aliĝas al ŝi
la unua bengala knabino, 19-jara, post du semajnoj alvenas plua studentino,
post kelkaj semajnoj samtempe 12 knabinoj. Ankoraŭ en la sama jaro ŝi
ricevas donace de unu muzulmano por sia laboro lian grandan domon. En la jaro
1956 ŝi jam povas krei novan kongregacion, kiun ŝi nomas
"Misiistinoj de amo". Ĝi aktivis unue nur en Hindujo, sed nun
ĝi laboras preskaŭ en 100 nacioj kaj havas 4.400 kunlaborantojn,
virinojn kaj ankaŭ virojn.
Ŝiaj fratulinoj "Misiistinoj de
amo" same kiel ŝi helpas ĉie, kie estas la plej necesbezonaj
homoj kaj senpage, ĉar ili vivas nur el donacoj kaj kun granda fido je
helpo de Dio. Por ŝia klopodo pri pli bona kaj homeca mondo ŝi
ricevis multajn honorigojn kaj premiojn de diverspecaj institucioj, ekz. en la
jaro 1971 donis al ŝi la papo Paŭlo la VI-a pacpremion de la Johano
la XXIII-a, en la jaro 1979 ŝi ricevis pacpremion de Nobelo, kaj multajn
aliajn. Kompreneble ĉiuj ĉi premioj migris ĉiam al utilo de
tiuj, al kiuj ŝi senlace servis ĝis fino de sia vivo.
Eble ne estas sen intereso, ke en la jaro
1983 ŝi estis enhospitaligita kaj ricevis kardiostimulilon, sed
malgraŭ tio ŝi ne ĉesis labori. Kaj tiu laboro finiĝas por
ŝi sur ĉi tiu tero per ŝia morto la 5-an de septembro 1997.
Eble
nur por ilustraĵo kelke da okazintaĵoj, pri kiu parolas Patrino
Tereza mem: "En Kalkato ni kuiras ĉiutage por 9000 homoj. Iun matenon
iu fratulino informis min, ke nia provizejo estas malplena. Estis
ĵaŭdo. Antaŭ ni konturiĝis malbela semajnfino. Io tiel
neatendita okazis al mi la unuan fojon. Ni devos pri tio informi la
homojn," diris la fratulino. "Ne, ni atendu," mi opiniis.
"Iru intertempe en la preĝejon kaj komisiu tion al Jesuo..."
Ankaŭ mi komencis preĝi kaj
atendis, kio okazos. Vendrede matene alveturis kamiono plena de bakaĵoj,
marmelado kaj lakto. Ĉi tio estis sendaĵo destinita kiel lerneja
intermanĝo. La saman matenon la registaro decidis, ke lernejoj restos
fermitaj kaj ĉiuj ĉi tiuj Di-donacoj restis senprofite uzeblaj. Mi
klopodis ekscii, kial oni fermis lernejojn, sed la kaŭzon mi neniam
sukcesis malkaŝi.
Vilibald Scheiber
Josef Vondroušek
100. výročí narození dvou velkých osobností brněnského
esperantského hnutí oslavíme na podzim 2004
Vilibald Scheiber (29.12.1904 - 2.8.1974) se narodil v Českých Budějovicích, ale působil v Brně jako profesor na konzervatoři a dirigent orchestru brněnské opery a v Opavě jako šéf opery. Od roku 1945 byl členem brněnského esperantského klubu, pro který připravil kolem 60 kulturních programů u příležitosti významných výročí. Zhudebnil Křičkovy české básně a Baghyho esperantské. Již na prvním, ustavujícím kongresu Českého esperantského svazu v roce 1969 v Brně byl jmenován čestným členem svazu. Byl profesorem pěvkyně Heleny Halířové-Supové, která se svým mužem, basistou Václavem Halířem (1926-1999), pokračovala v pořádání koncertů pro náš klub a pokračuje v této činnosti i nyní se svými studenty. Jejich koncert bude součástí oslav. Profesor Scheiber bude mít v roce 2004 také 30. výročí úmrtí.
Josef Vondroušek (1.12.1904. - 6.12.1995) byl profesí bankovní úředník. S esperantem se seznámil v 18 letech (1922) a již jako 25-letý (1929) se stal tajemníkem brněnského klubu, jehož činnost neobyčejně oživil. Dbal, aby každá klubová schůzka měla předem připravený kulturní program, jehož hlavní částí byla esperantsky přednesená přednáška některým členem klubu na zajímavé téma. Členové dostávali pravidelně cyklostylovaný bulletin se stručnými informacemi z esperantského světa. Ve spolupráci s umělci připravoval klubové koncerty. Později byl také nejčastěji voleným předsedou klubu. Těžištěm jeho práce jsou esperantské překlady z české literatury, převážně z Karla Čapka, ale překládal také M. Švandrlíka, J. Šmída, Z. Jirotku, A. Jiráska, B. Němcovou, K. Schulze, J. Haškovou, S. Čecha, V. Havla, Karla IV., V. Chaloupeckého, V. Dyka, F. Kožíka, V. Nezvala, J. Žáka, E. Valentu aj. Jen část překladů zatím vyšla tiskem. Za své zásluhy byl v roce 1979 jmenován čestným členem Českého esperantského svazu a v roce 1992 čestným členem Světového esperantského svazu.
Program na leden 2004
Klub esperantistů, Starobrněnská 15, od 18 hod:
7.1. Miroslav Malovec: Esperantské sci-fi
14.1. Věra Podhradská: Organizace - výroční členská schůze
28.1. Zdeněk Hršel: Evropské menšiny
Sdružení pro mezinárodní jazyk, Kohoutovice od 18 hod:
21.1. Zdeněk Hršel: O projektech mezislovanského jazyka
Program bývá připravován zhruba měsíc dopředu a zveřejňován v časopise KAM v Brně za kulturou (a tím i na internetových stránkách časopisu http://www.kicbrno.cz/prednasky.htm).
Členské příspěvky lze platit buď přímo klubové pokladní v klubovně nebo pomocí přiložených složenek na účet klubu.
Zveme členy klubu na
výroční členskou schůzi
která se koná 14. ledna 2004 v klubovně na
Starobrněnské 15 od 18. hod.
Program schůze:
- Zpráva o činnosti za uplynulý rok
- Volba výboru
- Plán práce na rok 2004
- Příprava oslav stého výročí narození
V. Scheibera a J. Vondrouška
KLUB ESPERANTISTŮ
Schůzky: klubovna ÚMČ Brno-střed, Starobrněnská 15, vždy ve středu od 18
h, kromě třetí středy v měsíci, kdy máme společnou schůzku se Sdružením v
Kohoutovicích.
3.9.
Miroslav Malovec: Kiel ni feriis
10.9. Věra Podhradská: Interesaj temoj
24.9. Mgr. Zdeněk Hršel: Eraroj instruas
1. 10. Marta Lorková: Patrino Tereza
8. 10. Věra Podhradská: Diskuta horeto
22. 10. Miroslav Malovec: Nia konferenco
29. 10. Mgr. Zdeněk Hršel: Demandoj kaj respondoj
5. 11. Marta Lorková: Z říše zvířat
12. 11. Mgr. Zdeněk Hršel: Evejský folklor z Toga
26. 11. Miroslav Malovec: George Orwell
3. 12. M. Malovec: Překladatel Josef Vondroušek
10. 12. M. Lorková: Vánoce přicházejí
Pokud jste zapomněli zaplatit letošní příspěvek, prosíme o úhradu co
nejdříve. Děkujeme.
SDRUŽENÍ PRO MEZINÁRODNÍ JAZYK
ESPERANTO V BRNĚ
Schůzka: Centrum volného času, klubovna ÚMČ Brno-Kohoutovice, Libušina
tř. 27, v 18 h.
17. 9. Miroslav Malovec: Čapkové v esperantu
15. 10. František Frýbert:
Radiové spojení lodi Titanic
19. 11. Milada Vondroušková: Významné osobnosti
esperant-ského hnutí v Brně
17. 12. Adolf Veselý: L. L. Zamenhof a jeho dílo